Podstawa prawna:

ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508).
1 maja 2004 r. weszła w życie nowa ustawa o pomocy społecznej. Ustawa określa nowe rodzaje zasiłków, nowe kryterium dochodowe, wysokości świadczeń i zasady ich waloryzowania. System zasiłków jest prostszy niż obowiązujący do 30 kwietnia 2004 r. Pozostawiono trzy podstawowe rodzaje zasiłków: zasiłek stały, okresowy i celowy. Chociaż nazwy zasiłków są podobne (do starych) to jednak ich przeznaczenie nie zawsze będzie takie samo jak w poprzednim okresie. Część form wsparcia przeniesiono do systemu świadczeń rodzinnych, który zaczął obowiązywać również 1 maja 2004 r. na mocy ustawy z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1952). Jednoczesne wejście w życie obu ustaw nie jest przypadkowe. Zasiłki z pomocy społecznej i świadczenia rodzinne, to dwa oddzielne, ale uzupełniające się systemy.

Pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Z kolei system świadczeń rodzinnych jest wsparciem dla rodzin gorzej sytuowanych w wychowaniu dziecka (dzieci), oraz w sytuacji kiedy w rodzinie znajduje się osoba niepełnosprawna wymagająca opieki i pomocy. Jego charakter jest mniej selektywny niż systemu świadczeń z pomocy społecznej, o czym świadczą chociażby wyższe kryteria dochodowe określające uprawnienia do świadczeń rodzinnych.
Konsekwencją tego rozróżnienia jest adresowanie pomocy społecznej do osób o najniższych dochodach. Pomoc mogą uzyskać osoby, których dochody nie są większe niż 634 zł (osoba samotnie gospodarująca) lub 514 zł (na osobę w rodzinie). Dla porównania: prawo do zasiłku rodzinnego uzyskuje osoba lub rodzina, której dochody (dochody na osobę w rodzinie) nie są większe niż 674 zł (764 zł.jeśli w rodzinie znajduje się dziecko niepełnosprawne).

Kiedy można otrzymać zasiłek ?

O pomoc finansową mogą starać się osoby, które spełniają warunki określone w ustawie o pomocy społecznej.

1. Pierwszy, podstawowy warunek dla wszystkich zasiłków – trudna sytuacja życiowa
Osoba lub rodzina ubiegająca się o pomoc musi znajdować się w trudnej sytuacji życiowej, związanej w szczególności z: sieroctwem; bezdomnością; bezrobociem; niepełnosprawnością; długotrwałą lub ciężką chorobą; przemocy w rodzinie; potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego; zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze; trudności w integracji osób; które otrzymały status uchodźcy; trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; alkoholizmu lub narkomanii; zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej; klęski żywiołowej lub ekologicznej.

2. Drugi warunek – trudna sytuacja finansowa
Miesięczny dochód osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc nie może być większy od kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej czyli od tzw. kryterium dochodowego.

UWAGA:
Należy pamiętać o tym, że oba wymienione warunki – pierwszy i drugi, muszą być spełnione
jednocześnie.

Kryterium dochodowe – jak oblicza się dochód
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, które spełniają tzw. kryterium dochodowe. Pomoc skierowana jest do osób o najniższych dochodach. Aby ją otrzymać nie można przekraczać poniższych kwot.
Wysokość kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej -634zł
Wysokość kryterium dochodowego na osobę w rodzinie -514 zł

Należy zsumować przychody z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, czyli np. ubiegając się o pomoc w marcu, trzeba przedstawić dochód z lutego. Obliczając kryterium dochodowe na osobę w rodzinie sumujemy przychody wszystkich członków rodziny. Muszą to być dochody netto, czyli bez podatku oraz składek na ubezpieczenia społeczne i składni zdrowotne. Do dochodu nie wlicza się również:

– kwoty alimentów, które płaci członek rodziny ubiegającej się o wsparcie na rzecz innych osób (spoza rodziny), jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego oraz świadczeń w naturze oraz świadczenia za wykonywanie prac społecznie użytecznych.

To jak liczymy dochód, w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, zależy od formy opodatkowania tej działalności. Dochód ustala się zwykle na podstawie zaświadczenia wydanego przez urząd skarbowy. Przyjmuje się, ze z I ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 250 zł (art. 8, ust. 9)

Pomoc: udzielana jest na wniosek osoby zainteresowanej. Należy zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania (gminie, dzielnicy). Zwracając się o wsparcie przedstawiamy swoją prośbę na piśmie. Decyzja w sprawie zasiłku podejmowana jest po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego. Wywiad przeprowadza pracownik socjalny. Pracownik socjalny odwiedza osobę lub rodzinę starającą się o pomoc w jej mieszkaniu. Poznaje jej położenie i na tej podstawie planuje pomoc – Kolejnym etapem jest podpisanie kontraktu socjalnego.

Kontrakt socjalny jest nowym elementem postępowania, który pojawia się wraz z nową ustawą o pomocy społecznej. Kontrakt spisuje się: w celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej (…). W kontrakcie znajdzie się m.in. wyliczenie ustalonych z pracownikiem socjalnym działań, które powinna podjąć osoba/rodzina w celu poprawienia swojej sytuacji.
Pracownik socjalny ma prawo domagać się od osoby lub rodziny złożenia oświadczenia o uzyskiwanych dochodach. Jeśli odmówimy złożenia takiego oświadczenia, możemy spotkać się z odmową udzielenia pomoc y- Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń (art. 109).